Döküm yöntemi insanoğlunun ilk keşfettiği metal üretim yöntemlerinden biridir. Zaman geçtikçe döküm teknoloji üzerine bir dizi yenilik getirilerek dökülebilecek parça gamı ve metal alaşımı çeşitliliği arttırılmıştır. Döküm metalinin katılaşmasını kontrol edebilmek, birçok farklı amaca hizmet eden hatasız döküm parçalarının üretimini mümkün kılmaktadır.
Döküm metal alaşımlarının neredeyse tamamı katılaşırken büzülmektedir. Sıvı metal katılaşırken düzenli kristalografik yapıya dönüşür ve bu durum düzensiz katılaşma boşluklarını (çekintileri) meydana getirmektedir. Bu nedenle besleyici olarak adlandırılan ve döküm parçası katılaşana kadar sıvı metal deposu gibi davranan kalıp bileşenlerinin kullanımı kaçınılmazdır.
Sıvı metal kalıbı doldurup katılaşma başladıktan sonra besleyicilerin görevi başlar. Besleyici tasarımlarında hedeflenen, besleyicinin en son katılaşması ve katılaşana kadar etki alanı içerisindeki döküm parçasının tüm kısımlarına içerisindeki sıvı metali ulaştırabilmesidir. Bu nedenle besleyici belirlenirken şeklinin, boyut hesabının ve döküm parçasına bağlantı kısımlarının görevini tam yerine getirecek biçimde tasarlanması gerekir. Ayrıca besleyici verimliliğini değiştiren çeşitli yardımcı elemanlar kullanılmaktadır. En sık kullanılan kalıp yardımcı elemanlar ön şekillendirilmiş besleyici sistemleridir.
Besleyici sistemlerinin doğru uygulanması açısından, modül ve hacim gibi boyut bilgilerinin belirlenmiş olması büyük önem taşımaktadır. Ön şekillendirilmiş besleyici sistemlerinde, farklı şekil, boyut ve formülasyona sahip ürünler, değişik tipteki alaşım ve modüllerdeki döküm parçalarına uygulanabilmektedir. Kalıplama hatlarında besleyici yerinin belirlenmesi ve parçaya uygulanmasında rijit yapılarından dolayı besleyici sistemleri büyük kolaylıklar sağlamaktadır.
Üretim yöntemi ve kompozisyonuna bağlı olarak 2 tip ön şekillendirilmiş besleyici sistemi bulunmaktadır.
• Besleyici Gömlek Sistemleri
• Mini Besleyici Sistemleri
Partikül bazlı yüksek yoğunluklu olarak üretilen ön şekillendirilmiş besleyici gömlek sistemleri genel kapsam itibari ile mini besleyicilerden oluşmaktadır. Mini besleyici sistemleri; mini besleyici ve kırıcı maçadan oluşan katılaşma çekintisini engellemeye yönelik geliştirilmiş bir sistemdir.
Mini Besleyiciler
Yüksek ekzotermik karakterli mini besleyiciler % 80'e varan yüksek besleme verimine sahiptir. Mini besleyiciler çelik ve sfero alaşımlarında uygulanmaktadır. Mini besleyiciler yüksek mukavemete ve termal modüle sahiptir. Döküm parçası ile temas alanı oldukça küçüktür. Böylece besleyici gömlek kullanımının zor olduğu bölgelere rahatlıkla uygulanmaktadır. Yüksek mukavemete sahip yapılarından dolayı, mekanik sabitleme sistemleri ile birlikte yüksek basınçlı otomatik kalıplama hatlarında kullanımını uygundur.
| Ürün | Reaksiyona Giriş Süresi, sn* | Yoğunluk, g/cm³ | Maksimum Sıcaklık, ⁰C* |
|---|---|---|---|
| MB 1600 | 20 - 50 | 1,35 – 1,50 | 1560 – 1620 |
Mini Besleyici Kırıcı Maçaları
Kırıcı maçalar mini besleyiciler ile birlikte kullanılabilmektedir. Döküm metalinin katılaşması tamamlandıktan sonra, besleyici metalinin döküm parçasından ayrılmasını kolaylaştırmak üzere kullanılmaktadır. Metal alaşımı ve mini besleyici tipine göre çeşitli kalınlık ve besleme açıklığında üretilebilen kırıcı maçalar sayesinde döküm sonrası parça üzerindeki temizleme işlemleri kolaylaşmaktadır.
